Karbonmonoksit gazının teneffüs edilmesiyle meydana gelen zehirlenme. kandaki hemoglobin, karbonmonoksit ile birleşir ve karbonboksihemoglobini meydana getirir. Aslında hemoglobin, hücreler oksijen taşır. Hemoglobin, oksijen ile birleşerek oksihemoglobin bileşiğini meydana getirir. Kanda meydana gelen oksihemoglobin hücreler ulaşır. Birleştiği oksijeni, hücrelere bırakan hemoglobin, bu defa hücrelerde serbest hale gelmiş olan karbondioksit ile birleşerek karbondioksidi akciğerlere taşır. Hemoglobin, bu karbondioksidi bırakır ve tekrar oksijen alarak hücrelere götürür.

Eğer, soluduğumuz hava içinde karbonmonoksid varsa hemoglobin, oksijen yerine karbonmonoksid ile birleşir. böylece hemoglobinin dokulara oksijen taşıma işine mani olur. Karbonmonoksidin zehirlenme derecesi, alınan miktara, etki süresine ve kişinin duyarlığına bağlı olarak değişir. Hacim olarak %0,01 kadar karbonmonoksid bulunduran hava, uzun süre teneffüs edilirse hafif başağrısı görülür. Hacimce %0,05 lik karbonmonoksid konsantrasyonu ihtiva eden hava solunursa şiddetli başağrısı, baş dönmesi ve baygınlık meydana gelir. % 0,2 karbonmonoksid ihtiva eden havanın teneffüs edilmesi; derin bir şuursuzluk, nabız ve solunum zayıflığı meydana getirir. Daha yoğun miktarları ise mutlak ölümle sonuçlanır.

Çocuklar, gençler, yaşlılar ve bilhassa anemik (kansızlığı olan) hastalar, karbonmonoksid zehirlenmelerine karşı oldukça duyarlıdır. Hayvanalar içinde kanarya ve fareler oldukça duyarlıdır. Müsaade edilen maksimum miktar 110 mg/m'dür. Yani bu miktara kadar hava temiz sayılmaktadır. Hacimce %0-04 karbonmonoksid bulunan ortamda, bir saat oturmaya müsaade vardır.

Sigara içilen, kapalı yerlerde bir müddet oturulduğunda baş ağrısı olur. Çünkü ortamda %0-05'e varan karbonmonoksid vardır. Hasta ziyaretelerinde sigara içilmemelidir. Otomobil ekzoslarından ve bacalardan bol miktarda karbonmonoksid çıkar. Kömür'ün ilk yanması esnasında, yanma ürünü olarak karbonmonoksid meydana gelir. Bu yüzden tam yanmamış mangal kömürünü kapalı odalara almamak gerekir. (kızıl kor halindeki mangal kömürü de az miktarda karbonmonoksid çıkarır)

Oturma odalarında uzun süre piknik tüp, bütün gaz veya gazyağı ile çalışan borusuz sobalar kullanılmamalıdır. Oda arasıra havalandırılsa dahi azda olsa insan zehirlenmeden kurtulamaz. Banyoda şofbenin bacasının çok iyi çekmesi ve iyi bir aspiratür sisteminin olması gerekir. Eğer kandaki karboksihemoglobin (COHb) miktarı; %10-15 olursa başağrısı ve solunum yapma arızası doğar, %30 olursa kusma, bulantı, kollarda ve bacaklarda zafiyet ve karar verme kudretinin zayıflaması gibi belirtiler görülür, % 60-80 seviyesinde ise ölüm ve kanda alkoloz meydana getirir. Saf karbonmonoksid zehirlenmesinde, deri biraz kırmızımsı rengini alır.

Uzun süre az miktar karbonmonoksid teneffüs edenlerde kronik zehirlenme belirtileri meydana gelir. Bunun şikayetleri; yorgunluk, baş ağrıları, mizaç değişmeleri, baş dönmeleri, uyku bozukluğu, kalb ve mide şikayetleri, hafıza bozuklukları şeklindedir. Nokta polisleri, kapalı benzin istasyonlarında çalışanlar, havalandırma sistemi bozuk olan binalarda, uzun süre oturanlarda kronik karbonmonoksid zehirlenmesi görülür.

Karbonmonoksid zehirlenmesine karşı alınacak tedbirler: Tehlikeli işlerde maske kullanılmalı ve çevre de hıfzıssıhha kanunlarına göre düzenlenmelidir.
Eğer zehirlenme meydana geldi ise hemen taze hava olan yere veya açık havaya çıkarılmalı. Açık havada karboksihemoglobinin temizlenmesi 3 saat kadar bir zamanda olur. Fakat en uygunu tazyikli saf oksijen vermektir. 3 atmosfer basıncında saf oksijen verildiği zaman 20 dakikada kandaki karboksihemmoglobin oksihemoglobine dönüşür. Ağır vakada hasta vakit geçirmeden, hastaneye yetiştirilmelidir. Hastanın kolay nefes alabilmesi için yan yatırılması gerekir. Nefez alamıyorsa suni nefes müdahalesi yapmak gerekir.

Zehirlenen kimsenin, kurtarılmasında da çok dikkatli olmak gerekir. Karbonmonoksid, yanıcı olduğundan ilk iş elektrik devresini kapatıp, kıvılcım meydana getiricileri yok etmektir. Kurtarmaya giden maskeli olmalıdır. Maske yoksa, ulaşılacak yere taze havanın gitmesini sağlamalı ve zehirli ortamda 40 saniyeden fazla kalmamalıdır. Mümkün olduğu kadar da nefes almamak gerekir.