Sual: Nafile namaz nedir? Beş vakit namazın sünnetleri de nafile namaz
mıdır?
CEVAP
Nafile namaz, farz ve vacibden başka namazlar demektir. Beş vakit namazın
sünnetleri ve diğer vacib olmayan namazlar, nafiledir. Müekked olan ve olmayan,
bütün sünnetler nafiledir. Önce birkaç hadis-i şerif bildirelim:
(Öğlenin farzından önce 4, sonra 2, akşam ve yatsının farzından sonra 2,
sabahın farzından önce 2 rekât olmak üzere günde 12 rekât nafile kılan Cennete
girer.) [Nesai]
(Öğlenin farzından önce ve sonra 4 rekât nafile kılmaya devam edene Cehennem
haram olur.) [Tirmizi]
Âişe validemiz, (Resulullah, sabah namazının iki rekât nafilesi hariç,
diğerlerini devamlı kılmazdı) buyurdu. (Buhari)
Bütün fıkıh kitapları, sünnetlerin de nafile olduğunu bildirmektedir. Birkaç
misal verelim:
1- Nafile, farz ve vacib olmayan ibadetlerdir. Bütün sünnetlere nafile
denir. (Tahtavi)
2- Nafileler, revatib ve regaib olarak ikiye ayrılır.
Revatib, müekked ve gayrı müekked olarak farzlardan önce veya sonra kılınan
sünnetlerdir. Regaib ise Duha, Evvabin ve Teheccüd gibi diğer
nafilelerdir. Sünnetlere nafile denmesi, nafile tabirinin daha şümullü
olmasındandır. Her sünnet nafiledir, ama her nafile sünnet değildir. (Nimet-i
İslam)
3- Nafileleri ve Revatib sünnetleri, yalnız namaz kılmaya veya sünnetten
başka bir namaza niyet ederek kılınca, sahih olur. (Eşbah)
Görülüyor ki, namaz vakti içinde, o vaktin farzından başka kılınan her namaz,
mesela kaza namazı, o vaktin sünneti de olur. Sünnet yerine, kazaya da niyet
edince sünnet terk edilmiş olmuyor.
4- Yalnız namaza niyet edilerek kılınan sünnet sahih olur; çünkü beş
vakit namazın sünneti demek, Resulullahın kıldığı namaz demektir. Bu namazlara
sünnet ismi sonradan verilmiştir. Resulullah, beş vakit namazın sünnetlerini
kılarken, yalnız (Allah rızası için namaz kılmaya) derdi. (Sünnet kılmaya) diye
niyet etmezdi. Her vakit içinde böyle kılınan her namaz, sünnet ismi verilen
namaz olur. (Redd-ül muhtar, Uyun-ül besair, Halebi)
5- (Tecnis) kitabında bildirildiği gibi, beş vakit namazın sünnetleri
nafile namazdır. Nafile niyeti ile de kılınır. (Redd-ül-muhtar)
6- Beş vakit namazın sünnetleri ve teravih namazı, nafile namazdır.
Bunları kılarken, yalnız namaza diye niyet yetişir. (Dürr-ül-muhtar, Dürer)
7- Beş vakit namazın sünnetleri ve diğer vacib olmayan namazlar,
nafiledir. Müekked olan ve olmayan, bütün sünnetler nafiledir.
(Dürr-ül-muhtâr, Redd-ül-muhtar, Halebi)
8- Her sünnet nafiledir; fakat her nafile sünnet değildir.
(Redd-ül-muhtar, Nimet-i İslam)
9- Beş vakit namazın sünnetlerini özürsüz oturarak kılmak caizdir. Çünkü
bu sünnetler, nafile namazdırlar. (Cevhere, Hidaye)
10- Nafile namaz denince, sünnetler de anlaşılır. Kadı İmam-ı Ebu Zeyd,
(Nafile kılmak, farzdaki kusurları tamamlamak için emrolundu. Bir kimse, farzı
kusursuz kılabilirse, sünnetleri kılmadığı için buna bir şey denemez) buyurdu.
(Dürer)
11- Farz borcu olanın nafile namazları kabul olmaz. Sünnetler de nafiledir.
(N. Fıkhiyye)
12- Sünnetler yerine kaza kılınca, sünnet sevabı da hâsıl olur. (Mekt.
Masumiyye 2/63)
13- Diğer 3 mezhepte de aynen Hanefi’deki gibi sünnetler nafiledir.
(Mezahib-i erbea)
14- Nafilenin kıymeti, farzın yanında hiç gibidir. Okyanus yanında, bir
damla kadar bile değildir. Sünnet de, farzın yanında, okyanus yanındaki bir
damla gibidir. (Mekt. Rabbani 1/260)
15- Regaib ve revatib namazlar sevabda ve üstünlükte farza ulaşamaz. Hiçbir
nafile ile farz borcu ödenmez. Avamın iddia ettiği gibi farzı bırakıp nafileyle
uğraşmanın, mesela, Evvabinin farz kazaların yerine geçeceğini iddia etmenin
dinde yeri yoktur. (Ruh-ul-beyân 3/127)
16- Hazret-i Ali’nin rivayet ettiği hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Farz namaz borcu olanın nafile kılması, hamileye benzer. Doğumu
yaklaşmışken, çocuğu düşürür. Artık bu kadına, hamile de, ana da denmez. Bu
kimse de böyle olup, farz namazlarını ödemedikçe, nafile namazları kabul olmaz.)
[Zahire-i Fıkh, Fütuh-ul-gayb m.48]
Bu hadisi açıklayan Hanefi âlimlerinden Abdulhak-ı Dehlevi hazretleri
buyuruyor ki:
(Bu hadis-i şerif, farz borcu olanın, sünnetlerinin kabul olmayacağını
gösteriyor; çünkü sünnetler de nafiledir.)